باور شیعه بر پدیده غیبت و بازگشت اخرین امامی که وعده ظهور آن در زمانی که ستم جهانی می شود اگرچه قدمتی تاریخی دارد و از عصر صفویه شدت و گسترش بیشتری یافته است و هرچند از نظر تاریخی اسنادی دال بر تولد، رشد و سپس غیبت او نیز در دست نیست، ولی در باور مسلمانان شیعه بویژه در ایران، باوری غالب هست که "میرسد روزی قهرمانیکه زنجیر غلامان را بشکند"! در یک نکاه تاریخی بنیان های اجتماعی بسترسازی و ماندگاری چنین باوری می تواند از این قرار باشد: