رابرت مرتن در اثر خود بلاتکلیفی جامعه شناختی از زوایای مختلفی به مفهوم جامعه شناختی امبیولنس یا بلاتکلیفی می پردازد جایی که ساختار اجتماعی با تولید امبیولنس و تعارض بین ارزش ها، سبب ساز تکثیر تنش در روابط میان نهادها می گردد.
با چنین پیش طرحی و با اقتباس از رویکردهای روانشناختی اجتماعی می‌توان چنین فرض کرد که نظام سیاسی ایران بدلیل تعارض ذاتی ارزش های مستتر در روابط پایدار درون ساختی، دستخوش یک امبیولنس جدی و نهادینه است که در طی چهار دهه، کارآمدی حکومت دینی را به زیر کشیده است.
👣از این منظر، علاوه بر حکومت اسلامی، بسیاری از روحانیون بویژه آیت الله ها، بعنوان کنشگران این ساختار قدرت نیز دستخوش امبیولنس بوده و درگیر نوعی بلاتکلیفی و ناروشنی در هویت، نقش و موقعیت اجتماعی اند! از همین روست می‌توان یک طرحواره بزرگ ارایه داد که امبیولنس مستتر در ساختار سیاسی کشور، سبب ساز درغلتیدن جامعه ایران در یک ابهام، گمگشتگی و بلاتکلیفی بزرگ است. با همین گزاره می توان به نقد عملکرد حکومت روحانیون در کشور پس از انقلاب ۵۷ پرداخت و کلیدواژه بنیادین ناکارآمدی و ناتوانی حکومت دینی/ولایی را سنجید.
🌗از این رویکرد، امبیولنس دو ناسازه جمهوری و اسلامی نخستین بلاتکلیفی هویتی است که با محوریت سخن آیت اله خمینی جان گرفت که اعلام کرد جمهوری اسلامی، نه یک کلام بیش نه یک کلام کم! دو مفهوم کاملا متناقض و ناسازه که از نظر تاریخی یکی، حکومت اسلامی، ناظر بر سنت های تاریخی و پیشامدرن، و دیگری ناظر بر عصر مدرن و جمهوریت برآمده از آن بوده است. این بلاتکلیفی در نهان اندیشه حکومت پس از سقوط نظام شاهی ریشه دوانده و چونان اختاپوسی بر سایر ابعاد حیات سیاسی و دینی جامعه سایه انداخته است.
🖇دست بدامان شدن خمینی به نهضت آزادی برای تشکیل دولت تنها عقلانیتی بود که روح اله خمینی برای چاره یابی این بلاتکلیفی اندیشید اگرچه عمر اعتماد بدان جریان مذهبی بسیار کوتاه بود و صدالبته خود نهضت نیز مملو از تناقضات درون ساختی بود. از فردای انقلاب همه آرمانهای توده گیر و پوپولیستی بتدریج به سرابی مبدل شدند که پس از چهل سال، امروز فقط تاکستانی بی تاک می نماید. بهشت متصور در میان اینهمه هویت امبیولنس در کشور چنان به جهنمی پر عذاب مبدل شد که امروزه فضای بلاتکلیفی و هویت متعلق بدان همه عرصه های اقتصادی، فرهنگی، تجارت، بانکداری، نهادهای اجتماعی و سیاسی را دربر گرفته و فرهنگ عمومی ایران نیز در فضایی امبیولنس به حیات نیمه جان خود ادامه می دهد.
🐴الاغ بوریدان در اثر ریموند بودون، در دو وضعیت برانگیزاننده و واجد ارزش قرار دارد که در آن دچار تردید شده و سرانجام بدون هر کنشی، آنقدر به تماشای دو وضعیت مشغول می شود تا از گرسنگی از پا در آمده و می میرد. آسیب شناسی این دوگانگی های ارزشی در فرایند تصمیم گیری و مدیریت در ساختار نظام سیاسی کشور برگرفته از بلایی که بر سر الاغ بوریدان آمد، نشان دهنده نابودی حیات اجتماعی در جامعه ای است که قربانی بلاتکلیفی و بلاتصمیمی نهاد متناقض قدرت می گردد.
سنجشگری مسایل اجتماعی ایران
https://t.me/alitayefi1
--------------------
منبع:
Robert K. Merton. Sociological ambivalence and other essays. New York: The Free Press, 1976.
به نقل از کتاب منطق کنش اجتماعی، ریمون بودون،
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر