مروری بر شعارهای جنبش انقلابی ۱۴۰۱ در طی صد روز می‌تواند بیانگر شعور سیاسی و زمینه‌های اعتراض و طغیان مردم علیه آنچیزی است که در وضع موجود مورد قبول‌شان نیست. از سوی دیگر تحلیل این شعارها، گویای شعور سیاسی اقشار اجتماعی مختلف در ترسیم مطالبات خود در جنبش نیز هست. اگرچه این مطالبات بشدت رو به رشد بوده و می‌تواند در طول زمان تغییر یابد ولی در بسیاری موارد این شعارها بصورت تراکمی و رشد‌یابنده بر پایه آنچیزی بنا می‌شود که مورد قبول نبوده و علیه آن انقلابی در شرف وقوع است.
علاوه بر اینکه شعارها برحسب اتفاقات روزمره و در طول دوره زمانی مشخص (دراینجا صد روز) تنظیم می‌شود که جنبش انقلابی در مسیر مبارزه است درعین‌حال همین شعارها می‌تواند با رشد انقلاب از ابتدای اعتراضات تا فرارویی سوی اعتصابات و سپس براندازی و سازمان‌یابی انقلابی با اشکالی از رهبری، سمت و سوی متفاوتی بخود بگیرد.
آنچه که در این صد روز جنبش انقلابی می‌توان ردیابی کرد به شرحی است که در این گزارش آمده است. ذکر نکاتی در توضیح منابع دستیابی به این شعارها، رویکردهای دسته‌بندی آنها و جمع بندی حاصل از آن، هم برای مردمی که در میادین مبارزه هستند ضروری است هم برای آنانکه در صف انتظار برای دستیابی به قدرت ایستاده‌اند.
دسته بندی موضوعی شعارها اگرچه بشدت مناقشه برانگیز خواهد بود ولی تلاش من بر این است که بیشترین شعارهای همسو در سطح مبارزه و مطالبه را در یک کتگوری یا دسته‌بندی، جمع‌آوری کنم. در این راستا توانستم ۱۷ زمینه متعدد موضوعی را از بین شعارها یافته و دسته بندی کنم. بی تردید می‌توان این دسته بندی را بازتر یا بسته‌تر نیز کرد و البته هر فرد علاقمند حسب نوع نگرش خود می‌تواند چنین نیز کند. ولی تلاش من بسط نسبی و بازگذاردن عرصه‌های شعارها و محدود نکردن آنها فقط برای اختصار، نبود.
مجموعه شعارها را از چند کانال تلگرامی دانشجویی و صنفی و ویکی‌پدیای فارسی جمع‌آوری کرده‌ام که خود، حاصل جمع‌آوری آنها از صفحات مختلف بوده است. این شعارها اغلب در شهرها و استان‌های مختلف تکرار شده است. در اینجا احصای تعداد استفاده از شعار در هر تجمع اساسا قابل شمارش نیست. بطور مثال در اینجا اینکه شعار مرگ بر استبداد چند بار در هر مقطع زمانی تکرار شده، حایز اهمیت نیست. نکته مهم این است که شعار مزبور در زیر موضوع علیه استبداد، با چه شکل، بیان، فرمول‌بندی متفاوتی در بازه‌های زمانی و مکان‌ی مختلف تکرار شده است.
از این منظر کل شمارشگری شعارها برحسب موضوعیت محوری آن در ۱۷ دسته‌بندی جمع‌آوری شده است. تعداد کل شعارهای جمع‌آوری شده در طی صد روز نخست آغاز جنبش، حدود ۶۰۰ عدد بوده است که اکثریت آنها از نظر شکل طرح و فرمول‌بندی، تکراری نیستند. در اینجا تلاش می‌کنم این دسته‌بندی ها را قدری تبیین کنم تا آنچه در طرح کلی این مطالعه بود را با خواننده به اشتراک بگذارم.
آنچه در فهرست موضوعات محوری شعارها در زیر می‌آید علاوه بر تعریف مضامین هر دسته‌بندی، بر اساس رتبه بندی شعارها برحسب تاکید آن توسط مردم نیز فهرست شده است. به بیان دیگر ترتیب زیر از دسته بندی‌ها نشانگر ترتیب اهمیت موضوعی شعارها نیز هست. بهمین منطور تعداد شعارهای موردمطالعه بر حسب دسته‌بندی ها نیز در کنار هر موضوع شعار قید می‌شود.
فهرست موضوعی شعارها به ترتیب اهمیت بشرح زیر است. فهرست کل شعارها دراین بخش ضمیمه است.
۱. علیه سرکوب و خشونت پلیس، سپاه، بسیجی، و لباس‌شخصی‌ها ۱۸ ٪.
۲. علیه استبداد، دیکتاتوری، مستبد چه رهبر و چه شاه و کل نظام ۱۲ ٪
۳. برای اتحاد سیاسی بین دانشجویان، کارگران، دانشگاه و صنایع و تشکل‌ها ۱۱ ٪
۴. برای مقاومت، مبارزه سیاسی و شهامت انقلابی ۱۰ ٪
۵. علیه فقر، نابرابری، دروغ و فساد و بی‌اعتمادی ۹ ٪
۶. برای زن زندگی ازادی و بزرگداشت مهسا امینی بعنوان شعار محوری ۸ ٪
۷. برای همبستگی ملی بین اقوام و مناطق مختلف کشور با زبان و گویش‌های مختلف ۷ ٪
۸. برای آزادی و دمکراسی؛ حمایت از زندانیان سیاسی، علیه شکنجه ۶ ٪
۹. علیه بی تفاوتی سیاسی ۴ ٪
۱۰. علیه اسلام سیاسی و حکومت آخوندی ۳ ٪
۱۱. علیه اعدام و کشتار معترضان ۳ ٪
۱۲. علیه حجاب و پوشش اجباری ۲ درصد
۱۳. علیه نگاه سکسیستی و تجاوز ۱.۵ ٪
۱۴. علیه کودک کشی و حمایت از حقوق کودک ۱ درصد
۱۵. برای اعتصاب سراسری ۱ ٪
۱۶. برای سلطنت و حمایت از رضاشاه و پهلوی ۰/۳ ٪
۱۷. سایر ۴ ٪
مروری بر شعارها و وزن و اهمیت پیگیری آنها در اعتراضات خیابانی جنبش در طی یکصد روز از آغاز آن، نشانگر جهت‌گیری‌های اصلی و شعور نهفته در متن جنبش و مطالبات آن است. در اینجا به برخی از برداشت‌های خود از آنچه که در واقع رخ داده و می‌دهد را بیان می‌کنم. بی‌تردید خوانش‌های چندگانه‌ای در همین متن شعارها وجود دارد که علاقمندان از آن بی‌بهره نخواهند بود.
۱. از یکسو پنج محور اعتراضی و سلبی جنبش حسب اهمیت آن در خیابان‌ها عبارتند از: ستیز علیه سرکوب و خشونت بخش نظامی قدرت، ستیز علیه استبداد و شخص مستبد با هویت دینی یا سلطنتی، چالشگری فقر ، نابرابری و فساد، بی‌تفاوتی سیاسی مردم، اسلام سیاسی و حکومت آخوندی.
۲. از سوی دیگر پنج محور اصلی مطالبات مردم در جنبش نیز از این قرارند: اتحاد سیاسی اقشار اجتماعی علیه نظام قدرت، مقاومت در مبارزه سیاسی، برای زن و زندگی و آزادی، برای همبستگی ملی در قامت تمامیت ارضی، و اعتصابات سراسری برای سرنگونی نظام استبداد دینی.
۳. قشر دانشجو در بستر اختناق، نبود آزادی سیاسی و فعالیت احزاب، فعالترین جنبش زنده و پویای جامعه بشمار می‌رود. از اینرو جنبش دانشجویی یکی از مهمترین منابع شناخت و سنجش شعور یک جنبش است. از طرف دیگر شعارهای عمومی مردم نیز منبعی برای شناسایی نبض عمومی و مطالبات عام مردم در صفوف انقلابی است. هر دو این مرجع مطالبات در این بررسی لحاظ شده‌اند.
۴. شعار زن زندگی آزادی، محوری‌ترین شعار جنبش کنونی است و بستر همه مطالبات دیگر در این جنبش محسوب می‌شود. با این وصف اگر این شعار را بطور مشخص تعقیب کنیم حدود ده درصد از مجموعه شعارها را بخود اختصاص می‌دهد. بمعنای دیگر مسایل زنان و کشته شدن مهسا امینی، حجاب اجباری و برخوردهای گشت‌ارشاد نخستین شعله‌های این جنبش را فروزان ساخت.
از همین رو این شعار، بعنوان مهمترین شعار وحدت‌بخش در دستور کار همه تجمعات بوده است حتی اگر به سایر مطالبات مدنی زنان آنچنان که باید پرداخته نشده است. به بیان دیگر حتی اگر این شعار به یک مطالبه مشخص منتج نشده باشد همچنان زیرساخت فرهنگی و سیاسی جنبش تلقی می‌گردد.
۵. لزوم اتحاد سیاستی بین اقشار مختلف اجتماعی از دانشگاه تا مراکز صنعتی برای تقویت بنیان‌های مبارزانی و مقاومت جنبش از دیگر الزاماتی است که در مرکزیت مطالبات جنبش قرار دارد. در کنار این مطالبه، تقویت مقاومت و شکستن هراسی که حکومت سرکوب در جامعه تزریق می‌کند از دیگر مطالباتی است که در ماه‌های نخست این جنبش محوریت داشته است.
۶. مبارزه علیه فقر، نابرابری اقتصادی و فساد سیستم نیز از مسایل مرکزی جنبش است که اگرچه در شعارها چندان مشهود نیست ولی از زمینه‌های بنیادی حضور مردم در خیابان ها بوده و بخش مهمی از شعارها را بخود اختصاص داده است. باور بر این که سرنگونی استبداددینی سبب رهایی از فقر فراگیر و بهبود وضعیت اقتصادی از چنبره حکومتی فاسد می‌شود، اولویت مبارزه با کل نظام را در دستور کار جنبش قرار می‌دهد.
۷. همبستگی ملی نیز از دیگر دغدغه‌هایی است که برخلاف تهدید ضمنی جریان اصلاح‌طلب نسبت به تجزیه کشور و سوریه‌ای شدن آن در صورت وقوع انقلاب و تغییر ساختاری، در دستور مطالبات جنبش قرار دارد. فریاد همدردی و همبستگی مردم اقصی نقاط کشور با یکدیگر، برنمایی این دغدغه و شکستن این هراس است که انقلاب هرگز سبب تجزیه کشور نخواهد شد.
۸. کمترین شعارها پیرامون سکسیزم در جامعه، سلطنت طلبی و اعتصابات بوده است. این مطالبات چه بسا در فراروی رشد جنبش بتدریج بیش از پیش مورد مطالبه قرار گیرد. بویژه بحث اعتصابات در کوران تحول جنبش و نزدیکی به سقوط حکومت می‌تواند به اولویت مطالبات جنبش مبدل شود.
۹. دمکراسی‌خواهی که در متن شعارهای ضدیت با استبداد است نشانگر عمق باورهای مردمی است که در خیابان‌های شهرهای کشور بدنبال تحول ساختارهای سیاسی در کشورند. مرور مطالبات مردم در طی این صد روز گواه بر این است که اگرچه بخشی از مردم از رضاشاه و عملکرد او در مقایسه با حکومت فاسد اسلامی رضایت دارند ولی بازگشت به نظام پادشاهی و استبداد شاهی در صدر مطالبات آنان قرار ندارد.
۱۰. اعتراض علیه بی‌تفاونی سیاسی و تلاش برای جلب مشارکت مردم در سایه که هنوز به جمع معترضان نپیوسته‌اند از دیگر خواسته های مردم معترض در صف مقدم جنبش است. ادامه جنبش در آینده طبعا زمینه تغییر جهت‌گیری اعتراضات و مطالبات را بیش از پیش نمایان خواهد ساخت امری که نشانه بالندگی جنبش انقلابی است که گام بگام بسوی تحقق آرمان‌های خود پیش می‌رود.
بنظر میرسد هنوز تا چالشگری جنبش برای حقوق اجتماعی زنان و کودکان و لغو اعدام، راه درازی در پیش است اگرچه گام‌های بزرگی نیز تاکنون برداشته شده است.
منابع :
shorturl.at/eMWY4
https://t.me/senfi_uni_iran
سنجشگری مسایل اجتماعی ایران
https://t.me/alitayefi1
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر