آيا دين يك تجارت است؟ آيا دين داراي ساختار اداري، صنعتي، بازاريابي، مديريت و اقتصاد ويژه خود است؟ صنعت دین مشتمل بر پیوند کنشگران دنیای دین، سیاست، قدرت، و اقتصاد بوده و در برهه ای که نهاد دین سلطه ای همه جا حاضر دارد مانند ايران امروز، چنان همه گیر عمل می کند که حتی در مسابقات علمی و ورزشي نیز منطق و دانش و رقابت را به ابزارهای دینی می سپارد. اين صنعت را از ابعاد مختلفي ميتوان ديد:
-بازار فروش ادوات مذهبی همواره یکی از خاستگاه ها و بنیانهای توسعه مراکز دینی، مساجد، اماکن مقدسه و .. بوده است و بهمین دلیل در تحلیل نقش و جایگاه صنعت دین باید پیوند ها و رگه های ارتباطی دین و کنشگران دیگر در نهادهای قدرت و اقتصاد را در نظر گرفت.
-در سالهای پس از انقلاب تعداد مساجد، امامزاده ها، قدمگاه ها، وسایر اماکن مذهبی با نرخ های متفاوت ولی چشمگیر افزایش یافته است. آیا امامزاده های جدیدی متولد شده اند؟ یا ضرورتهای صنعت دین در پیوند با سیاست و بازار چنین توسعه ای را می طلبد. جذب توریزم منطقه ای، زمینه انتشار افکار مذهبی، خرید و فروش ادوات مذهبی و سایر خدمات جانبی از رستوران داری تا مسافرخانه و مداح و دعا خوان و ... همه سلسله وسیعی از اقتصاد دین را همراه بهره برداری های سیاسی بدنبال دارد.
-خواه نقش بازار در چنبش تنباکو و تایید و راهبری روحانیون وقت، خواه نقش بازار و مناسبات اقتصادی در بروز انقلاب، و خواه در تبیین چرایی ظهور و توسعه موسسات اقتصادی ترویج دعا برای قبولی تضمینی در کنکور، همه درچنین چارچوب تحلیلی می تواند به چرایی و پیامد های این پدیده یاری رساند.
-صنعت دين با بخش بزرگي از حيات اجتماعي پيوند منافع دارد. همه ايستگاههاي حياتي تولد، ازدواج، طلاق و مرگ از ايستگاههاي راهبردي دين در بازتوليد سلطه خود در بازار محسوب مي شوند.
-دين امروز در جامعه ايران به كالايي تبديل شده است كه بين تاجران و صنعتگران آن از توليد تا توزيع، از رقابت تا تبليغات، از بازاريابي تا ترويج، از تكنولوژي تا بروكراسي چنان سازوكار هايي را سامان داده است كه قدرت رويارويي با آن بسادگي ميسر نخواهد بود.
-امروزه يك رهبر يا كنشگر ديني مانند يك اخوند در سطوح مختلف از چنان قدرت كثيرالابعادي برخوردار است كه جايگاه او را در غول صنعت دين نميتوان متعين كرد. او سنگر مشخصي ندارد. او را در بازار توليد ميتوان ديد تا در فضاهاي ورزشي، از مسجد تا كارخانه و از مجلس شورا تا گورستان مردگان. صنعت دين پيوند ناگسستني با صنعت مرگ نيز دارد و با مرگ مومنان به حيات خود ادامه مي دهد.
ع ط
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر