پس از گذشت چهاردهه از انقلاب و سه دهه از امضای پیمان نامه جهانی حقوق کودک توسط حکومت ایران هنوز شاهد نقض روزانه حقوق کودک در ایران هستیم. پیوستار نقض حقوق کودک از بدو زایش کودک تا پایان دوره کودکی ۱۸ سالگی، به اشکال مختلف بطور روزانه در حال وقوع است.
تجاوز به کودکان و بچه بازی زیر نام مشروعیت یافته و قانونی ازدواج کودک، خشونت آمیزترین شکل نقض حقوق کودک در جامعه ایران است.
تجاوز به کودکان و بچه بازی زیر نام مشروعیت یافته و قانونی ازدواج کودک، خشونت آمیزترین شکل نقض حقوق کودک در جامعه ایران است.
🗯تجاوز به کودکان پدیده ای است که توسط بخشی از مردم در همپیمانی با قوانین مسلط و احکام دینی، و رفتار سنتی مورد حمایت حکومت روی می دهد. در گفتگوی زیر به فرازهایی از ابعاد، زمینه ها و پیامدهای تجاوز به کودکان و بچه بازی زیر نام ازدواج پرداخته ام. کانونی ترین سخن من در این گفتگو، عریان سازی مفهومی برای تعریف تجاوز به کودک بجای ازدواج کودک است تا با قداست زدایی از آن، وقاحت و پلشتی این رفتار جمعی علیه کودکان بنمایش گذارده شود.
اشاره به ازدواج کودکان در پخش فصل پنجم سریال «پایتخت» از تلویزیون ایران انتقادهای بسیاری به همراه داشت؛ از کنش‌گران حقوق کودک تا کاربران شبکه‌های اجتماعی. بسیاری معتقدند که این اشاره در ترویج چنین معضل اجتماعی نقش دارد و از سیاست‌های جمهوری اسلامی در فقدان ممانعت از آن پیروی می‌کند. اگرچه کنش‌گران حقوق کودکان معتقدند واقعیت، تجاوز به کودکان است زیر نقابی به نام ازدواج.
سال‌هاست که برخی از نمایندگان مجلس در چند دوره تلاش کرده‌اند سن ازدواج کودکان را بالا ببرند. با شکل‌گیری جمهوری اسلامی این سن برای دختران ۹ سال و پسران ۱۳ سال تعیین شد اما تلاش‌های کنش‌گران مدنی توانست این سن را به ۱۳ سال برای دختران و ۱۵ سال برای پسران افزایش دهد. اما تبصره‌های قانونی مثل اجازه ولی یا تشخیص دادگاه، همچنان راه را برای این نوع از «تجاوز» باز گذاشت. حالا نمایندگان مجلس دهم در تلاش‌اند که این سن را به ۱۵ سال برای دختران برسانند و تبصره‌های قانونی را نیز حذف کنند. اما تلاش‌های آنها تا به حال نتیجه نداده است.
در کنوانسیون حقوق کودک و استانداردهای بین‌المللی در دنیای توسعه‌یافته سن کودکان ۱۸ سال تعیین شده، یعنی افرادی که باید با رشد شخصیت، روحیات، جسم و افکارشان وارد دنیای تصمیم‌گیری سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی شوند اما آشفتگی این تعریف در ایران، راه را برای سواستفاده از کودکان باز گذاشته است. به طور مثال در سیستم سربازی زیر ۱۸ سال کودک محسوب می‌شود، قانون کار این سن را ۱۵ سال تعیین کرده اما سازمان آمار ایران کودکان بالای ۱۰ سال را هم از نیروهای فعال به شمار می‌آورد. نظام استخدام کشوری افراد زیر ۱۸ سال را از استخدام منع کرده است و نظام بیمه در ایران ۱۶ سال به بالا را بزرگ‌سال محسوب می‌کند.
برای همین کارشناسان حقوق کودکان معتقدند همین آشفتگی در مفاهیم بنیادین باعث «کج‌اندیشی» و «کج‌رفتاری» در قبال کودکان می‌شود. علی طایفی، جامعه‌شناس و کنش‌گر حقوق کودکان معتقد است اطلاق عنوان «ازدواج» برای کودکان زیر ۱۸سال که با اجبار خانواده یا بر اساس فرهنگ مسلط بر جامعه هنوز برای پذیرفتن مسوولیت‌های اجتماعی بالغ نشده‌اند و فرصت‌های تربیت و تعالی خود را از دست داده‌اند، ازدواج نکرده‌اند بلکه مورد «تجاوز» قرار گرفته‌اند.
به باور او کودک ۱۳ ساله‌ای که ناچار به برقراری رابطه زناشویی با مردی ۲۰ تا ۷۰ ساله شده است، توان و قدرت انتخاب ندارد و حتی نمی‌داند وارد چه دنیایی شده است: «این کودک نه آموزش جنسی لازم را دیده است و نه توانایی جسمی و روحی برای رابطه جنسی دارد. این رابطه جنسی یک طرفه و تجاوز است. تبعات آن هم دقیقا تبعات تجاوز است.» یعنی کودکان هم در اثر این اتفاق اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند، منزوی می‌شوند و در نهایت زیر کنترل و تسلط مرد و باورهای عرفی جامعه قرار می‌گیرند.
زمانی‌که این جامعه‌شناس در ایران به سر می‌برد به مراکز علوم پزشکی می‌رفت. او برای «ایران‌وایر» روایت کرد که در این مراکز گزارش‌هایی درباره آسیب های جدی به اندام‌های جنسی دختران در اثر رابطه جنسی با مردان بزرگ‌سال موجود بود: «چون بدن کودکان کشش رابطه جنسی، آن‌هم با سایزهای مختلف اندام جنسی مردن را ندارد. این کودکان در همان سنین کودکی باردار می‌شوند، زایمان‌های خطرناک آنها اغلب منجر به مرگ مادر و کودک می‌شود. سوءبهداشت جنسی پیش می‌آید، کودکانی که هنوز رشدشان تمام نشده، به همراه فرزندان‌شان دچار سوتغذیه می‌شوند.»
اثرات روحی هم این کودکان را همراهی می‌کند. برای بسیاری از آنها رابطه جنسی به ترومای ابدی تبدیل می‌شود: «حال تصور کنید بسیاری از این کودکان در حین بارداری جدا می‌شوند یا متجاوزشان می‌میرد. این کودکان بدون حمایت قانونی و تامین اجتماعی و هیچ آموزشی در دل جامعه رها می‌شوند.» در کنار این آسیب‌ها، تاثیرات روانی ماندگار هم بر دختران باقی می‌ماند. مادربزرگ‌ها یا مادرانی که همواره دختران را از مردها ترسانده‌اند و پسرهایی که خودشان از این فرهنگ آسیب‌دیده‌اند.
اگر تعریف حقوقی «ازدواج» را در نظر بگیریم که معاهده‌ای دو طرفه است و دو نفر باآگاهی لازم و نه کافی وارد آن شده‌اند و از «انتخاب» و «عقلانیت» برخوردار بودند، با در نظر گرفتن تعریف «کودک» ازدواجی اتفاق نمی افتد. یعنی کودک رشد اجتماعی، فیزیکی و روانی لازم را برای «تصمیم‌گیری» ندارد. پس صرفا تحمیل و در ادامه، تجاوز است.
همان‌طور که علی طایفی تصریح می‌کند، تجاوز به کودکان زیر نقاب ازدواج مجموعه‌ای پیچیده از انواع «خشونت‌ها» است: «از کلامی تا روانی، جسمی و جنسی و خشونت‌های اجتماعی و روانی و فرهنگی. اما بسیاری از مادران در کنار پدران اعتراض کردن را از فرزندان خصوصا دختر می‌گیرند و مدام به آنها یاد می‌دهند که ساکت باشند. همین‌جاست که ختنه اجتماعی کودکان رخ می‌دهد. وقتی کودکی موقع فرار از چنگال همسرش گیر میفتد و پشت به دیوار مورد تجاوز او قرار می‌گیرد، نمی‌تواند اعتراضی کند. باید به این تجاوز زیر لوای ازدواج تن دهد. آغاز زندگی با تجاوز به این کودک، پایان زندگی اوست.»
رویکرد و نگاهی که به باور بسیاری از کارشناسان از جمله «علی طایفی» به خاستگاه مسلط «بیولوژیک» برمی‌گردد: «نگاهی ابزاری به زن برای تکثیر نسل و حفظ قدرت و مالکیت مرد در خانواده که تاریخی طولانی پشت خود دارد. زن در این رویکرد فقط نقش فرزندآوری دارد. دلیل تحمیل ازدواج و تجاوز به کودکان هم ضمانت کردن و افزایش دادن طول دوره باروری زن است. یعنی بهره‌کشی از او و انتقال همین قدرت مردان به نسل‌های بعدی. زنان در این رویکرد ابزار و رسانه انتقال هستند. البته کودکان پسر هم که در همین جامعه هیچ آموزشی ندیده‌اند، آسیب می‌بینند.»
به گفته این جامعه‌شناس در کنار مساله تجاوز، موضوع «پدوفیلی» هم شانه به شانه درحرکت است: «رابطه جنسی میان دختری ۱۳ ساله را با مردی ۲۵ ساله در نظر بگیرید. این اتفاق پدوفیلی است. چون کودک توان دفاع از خود را ندارد. من بارها پای صحبت افراد مختلف بوده‌ام که در کودکی مورد این نوع از تجاوز قرار گرفته‌اند. این‌که فکر می‌کردند بازی است یا از دست متجاوز فرار می‌کردند.»
البته تفاوت سنی در رابطه جنسی در کشورهای پیشرفته مورد مطالعه قرار گرفته است. در قوانین برخی از کشورهای توسعه‌یافته رابطه جنسی میان هم‌سالان مساله‌‌ساز نیست. همان‌طور که طایفی هم توضیح می‌هد که سن شروع رابطه جنسی را «قابلیت و تصمیم فردی» تعیین کرده‌اند. در عین‌حال کودکان در دوران مدرسه آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنند و با بدن خود و دیگر جنسیت‌ها آشنا می‌شوند: «کودکان یاد می‌گیرند که چطور رفتار جنسی را مدیریت کنند. طبق همین قوانین کودکان بالای ۱۶ تا ۲۱ سال می‌توانند با هم رابطه جنسی برقرار کنند اما مردی ۲۲ ساله چنین حقی ندارد و با منع قانونی مواجه می‌شود. چون وجدان جمعی به این نتیجه رسیده است که کودک ۱۶ ساله در مقابل مرد ۳۰ ساله قدرت تصمیم‌گیری و دفاع از تن ندارد. پس رابطه نابرابر است و ستم در آن اتفاق می افتد.»
برای همین تغییر در قوانین حائز اهمیت است. «علی طایفی» معتقد است با عریان‌سازی مفهوم «ازدواج کودکان» و تاکید بر این‌که «تجاوز» اتفاق افتاده، می‌توان «وقاحت» این مساله را به رخ جامعه کشید تا بلکه خانواده‌ها در این امر تردید کنند، قانون‌گذاران بیشتر بیاندیشند و نهادهای مدنی به تکاپوی بیشتری بیفتند: «اساسا باید از تغییر قانون شروع کرد. نمی‌توان منتظر تغییرات فرهنگی ماند که ۲۰۰ سال طول می‌کشد و هزاران کودک در این فاصله قربانی می‌شوند. با تغییر قانون و تعیین مجازات می‌توان تکرار کرد که این مساله ازدواج نیست و تجاوز است.»
بنا به داده‌های این کارشناس هر ساله ۱۰درصد از ازدواج‌های ایران زیر۱۸ سال اتفاق می افتد. یعنی ۱۰ درصد از رابطه‌های جنسی تجاوز است و فرزندان حاصل از همین تجاوز هستند: «مساله‌ای که باید غیرقانونی باشد و نابسامانی در خانواده و طلاق به وجود می‌آورد و تالی فساد شروع می‌شود: بی‌سوادی، اعتیاد، فقر و بازتولید همان فقر وفلاکت. این درحالی‌ست که از وقتی دختر و پسر مورد تجاوز قرار می‌گیرند، پرونده حق بسته و تکلیف گشوده می‌شود.»
با وجود چنین بسترهای مذهبی، سیاسی و عرفی و پیامدهای فردی و اجتماعی، صدا و سیما به عنوان ارگان رسمی جمهوری اسلامی در سریالی که با کمک سازمانی وابسته به سپاه ساخته شده، دست بر پاشنه آشیل کنش‌گران حقوق بشر گذاشته است. تجاوز به کودکان زیر لوای ازدواج را می‌توان کنار سیاست‌های افزایش جمعیت گذاشت که مدام از سوی مقامات حکومتی و در راس آنها علی خامنه‌ای تکرار می‌شود. یعنی تبلیغ نگاه بیولوژیک به زنان برای بهره‌برداری از بیشترین فرصت باروری آنها. نگاهی بدوی و غیرانسانی به کودکان که شب‌های آنها را بی‌ستاره می‌کند و به روزمرگی‌های سخت زندگی توام با سکوت و لزوم تمکین می‌کشاند. حتی اگر بازیگران این سریال هوار بزنند که در قسمت‌های پایانی با این مساله مخالفت کرده‌اند.
https://goo.gl/EvjyZi
علی طایفی
https://telegram.me/alitayefi1
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر